به گزارش اکوکردستان محمد نجیب شریفی دارای مدرک تحصیلی ارشد مدیریت کسب و کار و از فوتبالیست های خوب سالهای دور و همچنين از قهرمانان پیشکسوت دوو میدانی ایران است که تقریبا تمام سالهای عمر خود را به کارآفرینی و اشتغالزایی گذرانده است و ایجاد خط تولید آدامس طبیعی در استان کردستان یکی از مهم ترین اقدامات وی بوده است که در حال حاضر با عنوان کارخانه سقزسازی کردستان (ون) در حال فعالیت است و یکی از شرکت‌های شناخته شده و صاحب اعتبار و برند (ون) برندی بسیار مشهور در بازارهای هدف در سطح جهان است. وی علاوه بر اینکه در کارخانه ون سمت مدیرعاملی را بر عهده دارد، اقدام به راه اندازی 6 کارخانه تولیدی دیگر در زمینه محصولات مختلف در سطح استان نموده است. در ادامه گفتگوی وی را با اکوکردستان می‌خوانید:
ایده تولید آدامس طبیعی از کجا آمد؟
استقرار کارخانه ون داستان درازی دارد. فکر پرداختن به ساخت فرمول آدامس طبیعی را که تا آنموقع با توجه به پیچیدگی آن از طرف تولیدکنندگان آدامس مغفول مانده بود را در سال ١٣٦٩ برادرم آقای دکتر محمد شریف شریفی که عضو هیات علمی دانشگاه سیدنی استرالیا بودند و در حال حاضر یکی از دانشمندان دارای سطح علمی بالا در دنیاست، شروع نمودند. ایشان به دلیل فعالیت در کارخانه تولید آدامس خروس نشان، دارای تجاربی در این زمینه بود. ایده تولید آدامس طبيعي از صمغ درخت بنه «ون» را به علت ادامه تحصیل در استرالیا، در سال 72 به صورت نیمه کاره برای بنده بجا گذاشتند و اصرار داشتند به منظور پرهیز از وارد آمدن ضرر و زیان، از ادامه ساخت خودداری کنم. اما من با توجه به درسی که از رشته ورزشی ام (دو استقامت) گرفته بودم استقامت ورزسدم و با ایمان و استمرار پس از 18 ماه در سال 73 موفق به تکمیل فرمولاسیون آن شدم. سپس برای آن پروانه بهره برداری صنایع گرفتم و وارد پروسه فروش شدم. لازم به ذکر است فرمول پروانه ساخت آن که در آن زمان نمونه مشابهی نداشت بر پایه فرمولاسیون ما منطبق گردید و ساخت اولین آدامس طبیعی از صمغ درخت بنه (شیره سقز) برای اولین بار در جهان عملیاتی گردید.
در آن زمان با اطلاع از اینکه درخت ون به وفور در کردستان یافت می شد و صمغ برداشت شده از آن با قیمت بسیار پایینی از روستاییان خریداری و صادر می شد، انگیزه فراوانی برای استفاده از این موقعیت داشتیم. لذا از همان موقع بنای آنرا بر صادرات محوری نهادم! چون با راه اندازی خط تولید آدامس طبیعی و صادر کردن آن، ارزش افزوده زیادی در این محصول ایجاد می شد و از خام فروشی آن و متضرر شدن مردم منطقه نیز جلوگیری به عمل می آمد.
با وجود همه سختی ها و موانع دست از تلاش برنداشتم و در سال ١٣٧٣ موفق به تولید آدامس طبیعی شدم. در آن زمان منبع اصلی درآمد من با توجه به اینکه مهارت بالایی در سیم پیچی بالشتک های ماشین های سبک و سنگین داشتم که از برادرم آموخته بودم، از کار سیم پیچی بود. بطوریکه از ساعت 12 شب تا 5 صبح مشغول کار سیم پیچی بودم و از ٨ صبح به كار بر روي تكميل فرمول مي پرداختم! درآمد حاصل از سیم پیچی را صرف هزینه های فرمولاسیون آدامس طبیعی می کردم و بدین شکل توانستم سرمایه موردنیاز جهت اجاره یک سالن 24 متری و استخدام یک نفر برای کارگاه تولید آدامس طبیعی را فراهم نمایم.
با وجود آنکه در ابتدا هیچ درآمد و سودی از کارگاه حاصل نمی شد اما هیچ گاه دلسرد نشدم و با وجود تمام سرزنش های اطرافیان همچنان اولویت کاری خودم را تمام و کمال وقف تکمیل و رونق این محصول نمودم. به مرور زمان کارگاه را به یک زیرزمین به مساحت 130 متر با حضور 12 نفر نیروی کار توسعه دادم. این مقطع مصادف با زمانی بود که مردم از آدامس طبیعی استقبال کرده و با حمایت مدیران وقت صنایع و معادن و حمایت رئیس اعتبارات وقت بانک صادرات کردستان که با اعتماد به بنده با اعطای ٣٠ میلیون تومان تسهیلات بانکی، كمك شاياني به موفقيت شركت نمود، موفق به اخذ مجوزهای لازم برای ساخت کارخانه شدم. در این زمان هم با آقای محمدعلي میرکی (رئیس هیئت مدیره کنونی) جهت تقویت بنیه مالی وارد شراکت شدیم که حضور ایشان برای شرکت بسیار مثمر ثمر واقع شد.
تثبیت فرمولاسیون آدامس طبیعی و آغاز تولیدات آزمایشی
در سال 73 در همان کارگاه کوچک داخل شهر سنندج كه متعاقباً ساخت و ساز ساختمان کارخانه فعلی در زمینی به مساحت 3000 متر مربع را بدنبال داشت و با اخذ پروانه ساخت از وزارت بهداشت و درمان در سال 75، توليد آدامس طبيعي در کارخانه وارد فاز جدیدی شد؛ بطوریکه محصول تولیدی ما در بازار از اعتباری ویژه برخوردار شد و در سال 76 با حضور در نمایشگاه بهاره دبي در امارات متحده عربی درهای صادرات به روی شرکت گشوده شد و به عنوان موفق ترین شرکت ایرانی شناخته شدیم و با همین تولیداتی که به روش سنتی انجام می‌شد صادرکننده نمونه کشور در سال ٧٩ و همچنین واحد نمونه استاندارد کشور شدیم. از طرفی با استقرار سیستم کنترل کیفیت در همان سال توانستیم لقب اولین دارنده ISO 9001 در غرب کشور را از موسسه توف آلمان به خود اختصاص دهیم که افتخاری بس بزرگ برای کردستان که از محرومیت های تاریخی در صنعت رنج می برد، محسوب می شد.
افزایش تولید همزمان با سفارش‌های صادراتی ما را به فکر توسعه شرکت و استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا انداخت و برادر دیگرم محمد نظیف شریفی را که یکی از صاحب نظران عرصه صنعت هستند راهی آلمان نمودیم تا ایشان با اطلاع کامل از چگونگی نحوه تولیدات، سفارش خط کامل تولیدات صنعتی با دستگاههای اتوماتیکی را به شرکت معتبر BOSCH آلمان و TOGUM فرانسه بدهد
خريد این خط بسيار پيشرفته در سال 79 با استفاده از ارز حاصل از صادرات شرکت ون، مساعدت وزیر و مدیران صنایع و معادن وقت کردستان صورت گرفت که موفق به واردات دستگاه های تولید و بسته‌بندی آدامس طبیعی تمام مکانیزه و بر پایه استانداردهای روز برای اولین بار در دنیا شدیم. در این دوره تعداد کارگران را از 30 نفر به 60 نفر افزایش دادیم و از سال 79 در ردیف موفق‌ترین واحدهای صادرکننده ایران در گروه گیاهان دارویی قرار گرفتیم. در سال 80 شرکت «ون» تقریبا در دنیا شناخته شده بود و از آن زمان تاکنون به 23 کشور دنیا در ٥ قاره صادرات داشته است.
محصولات کارخانه ون فقط به آدامس طبیعی محدود نیست بلکه دارای چندین خط تولید دیگر برای توليد رب گوجه فرنگی کاملا طبیعی و مکانیزه و بدون هر گونه افزودنی و نگهدارنده، انواع لواشک هایی که از میوه تازه تولید می شوند، می‌باشد که همگی با نشان «ون» تولید و به فروش می‌رسند. شايان ذكر است كه برند وَن (نام كوردي درخت بنه) در سال ٧٧ توسط شركت خلق گرديد.
کارآفرینی فقط به «ون» محدود نشده و 6 شرکت تولیدی دیگر هم تاسیس کرده ام
به جز کارخانه تولید آدامس طبیعی ون، که جزو اصلی ترین و قدیمی ترین کار تولیدی بنده است 6 مجموعه شرکت تولیدی دیگر را در طول این سال ها تاسیس نموده ام.
شركت تولیدی جاودان ستاره زيويه با برند (بوبوتو ) که مجموعه کاملی از محصولات آردی شامل کیک و کلوچه، بیسکویت و اشترودل را تولید می‌کند و 90 درصد محصولات آن صادراتی است، و در كشورهاي هدف يك برند معتبر است، یکی از کارخانجات این مجموعه می‌باشد. این شرکت دارای 7 خط تولیدی که 4 خط آن کاملا خارجی است، بوده و با نام «شركت جاودان ستاره زیویه» و 216 نفر نیروی کار در دهگلان مستقر است. متاسفانه این کارخانه با اینکه پتانسیل اشتغالزایی بیش از ٥٠٠ نفر را دارد، و با توجه به کیفیت بالای تولیداتش روزانه 3 تا 5 کانتینر سفارش محصول صادراتی دارد اما به علت نداشتن سرمایه در گردش قادر به تامین تقاضاها نیستیم و شش خط پیشرفته داخلی و خارجی شرکت متوقف شده است.
شرکت کورد سولار از دیگر شرکت های فعال بنده است که در زمینه تولید، بازسازی و نوسازی انواع ترانسفورماتورها و انواع سیم مفتولی روکش دار با 50 نفر پرسنل فعالیت دارد و عمده فعالیت آن صادرات خدمات مهندسي به عراق و توليد و تعمير ترانسفورماتورهای سوخته است.
شرکت ژيران دارو (آلفادنت) در تولید خمیردندان طبیعی که بر پایه صمغ درختان بنه است از دیگر شرکت های تولیدی این مجموعه است که ایده آن را از ژاپن گرفته ایم و با مساعدت متخصصان در این زمینه اقدام به تولیدات مشابهی باMassdent که ژاپنی و بسیار مشهور است، نموده ایم.
شرکت ماماتکه ئاویه‌ر در تولید ادوات آبیاری و کشاورزی که محصولاتش کاملاً صادراتي است، شرکت پیروک دار كه در جهت احياي صنعت در حال انقراض نازك کاري كردستان است و از صنايع مختص به استان می باشد در جهت صنايع معرق و منبت به منظور ساخت مهره شطرنج و تخته نرد كه بيش از ٧٠٪ آن صادر ميشود، فعالیت دارد. شرکت بازیافت بوژان پلاست که اغلب کارکنان آن افرادي كه از طرف سازمان بهزيستي معرفي شده اند و تعدادي از آنها معلول هستند، سایر شرکت های بنده هستند که همگی در استان کردستان و تحت نظر بنده و با مديريت مستقل مشغول به فعالیت می باشند.
شایان ذکر است که در دوران کووید 19 توانستیم دارویی را بر پایه صمغ درخت ون تولید نماییم که در درمان کرونا موثر بوده و در دانشگاه بقیه‌الله آزمايشات باليني و شيميايي راستي‌آزمايي شده و تاییدیه وزارت بهداشت را نیز دریافت کرده است. در حال حاضر در حال مراحل پاياني آزمايش باليني انساني بوده و مشغول مذاکره برای فروش آن به شرکت های دارویی هستیم.
هدف اصلی من کاهش وابستگی اقتصاد کردستان با ایجاد اشتغال است
هدف اصلی من از تاسیس این شرکت ها کاهش وابستگی اقتصاد کردستان با ایجاد اشتغال است. بطوریکه در کل مجموعه تولیدی برای 600 نفر به طور مستقیم ایجاد شغل شده است.
درآمد حاصل از سهام این کارخانه ها را صرف احداث مجموعه های دیگر کارگری و اشتغالزایی و کمک به تیم‌های ورزشی و ساخت مکان های ورزشی می کنم.
من قبل از انقلاب معلم و مربی ورزش بودم و در مقطعی از زمان هم موفق به کسب عنوان قهرمانی دوو میدانی ایران و عضویت ٣ ساله در تیم ملی ایران شدم. همزمان به کارآفرینی و تولید هم علاقه وافری داشتم. بطوریکه عمده ترین فعالیت من در این سال ها ایجاد شرکت و استفاده از منابع بومی جهت تجهیز کارخانه و استخدام نیروی کار بوده است. همواره بزرگترین هدف من از این فعالیت ها اشتغالزایی برای مردم منطقه از یک سو و رونق بخشیدن به منابع طبیعی و کشاورزی از سوی دیگر بوده است. از طرفی با توجه به سابقه ای که در زمینه ورزش داشته ام سعی کرده ام بخش اعظمی از درآمد حاصل از فعالیت های تولیدی و تجاری خود را صرف اسپانسرینگ ورزشی و مکان های ورزشی نمایم.
مشکلات و چالش های پیش روی صادرات
نبود سرمایه کافی در گردش یکی از بزرگترین معضلات تولید ماست. متاسفانه با وجود تمام تلاش هایی که برای سر پا نگه داشتن این مجموعه از کارخانجات کرده ایم اما همچنان سرمایه در گردش ما پایین است و دولت حمایت های لازم و کافی را در این زمینه ندارد. بانک ها اگر می خواهند تسهیلات پرداختی به تولیدکنندگان را باز پس بگیرند باید نیازهای آنها را در پرداخت سرمایه در گردش‌ها (که اغلب کوتاه مدت هستند) تامین نمایند.
از طرفی ایفای تعهدات ارزی، هزینه های سرسام آوری برای ما به وجود آورده است با توجه به اینکه مقصد عمده صادرکنندگان استان کردستان، کشور عراق است، بابت تبدیل ارز، دو بار متحمل هزینه می شوند که به ویژه به دلیل اختلاف ارز آزاد و نیما در سامانه نیما، زیان بیشتری متوجه صادرکننده می شود. و همانگونه که مشهود است هیچ انگیزه ای برای صادرات باقی نمی گذارند.
منع برداشت از صمغ درختان ون ( كه همراه با دليلي علمي نيست) تعطیلی موقت کارخانه ون را به همراه دارد.
اين شركت پس از حضوري ٣٢ ساله و موفق در بازارهاي جهاني اکنون در موقعیتی قرار گرفته است که تاوان تنگ نظريهاي تعدادي از مسئولين را باید با بیکار شده کارگرانش بدهد.
در سال های قبل به اشتباه این باور وجود داشت که صمغ درختان ون باید هر سه سال یکبار برداشت شود، در صورتیکه اقتضای طبیعت این درختان ایجاب می کند که هر سال برداشت شده و اتفاقا برداشت هر چه بیشتر از آنها مایه رشد و سرزندگی بیشتر آنها نیز می گردد. درختانی که از کوهستان های آرارات ترکیه آغاز شده و در کردستان عراق منشعب شده و سپس کوه های غرب ایران شامل شهرهای ایلام، کرمانشاه، کردستان و بخشی از
آذربایجان غربی را دربرمی گیرد.
حال بر اساس این باور برداشت صمغ درختان این مناطق را ممنوع کرده اند و ما قریب به دو سال است که از ذخیره شرکت استفاده کرده و به سختی توانسته ایم کارخانه را سر پا نگه داریم اما حالا مدتی است که به دلیل نبود مواد اولیه خط تولید آدامس متوقف شده است.
مسئله حائز اهمیت اینجاست که برداشت صمغ درختان در ایران ممنوع شده است اما واردات آن از عراق مجاز است که تنها نتیجه این امر، افزایش و تحمیل هزینه های مضاعف بر بدنه تولید کارخانه است.
با وجود همه این موانع باید یادآور شوم که کارخانه ون قدمتی 32 ساله دارد و بر اساس تجارب موفقی که در زمینه تولید و صادرات داشته است به این راحتی نمی توان آن را منحل کرد. کارخانه ای که برای 112 نفر به صورت مستقیم و برای 500 الی 600 نفر به صورت غیرمستقیم اشتغالزایی نموده است. بنابراین این تعطیلی وفشارهای کنونی نمی تواند تا ابد باشد. اما ادامه این وضعیت می تواند منجر به از دست رفتن بازارهاي صادراتی که مشقت و زحمت بسیار به دست آمده اند، می شود و این یعنی فروپاشی تولید داخلی و صادرات.
گفتگو از: زهرا علی بیگی
