صنايع دستی به عنوان بخشي از ميراث فرهنگي و نمادي از نوع زندگي فرهنگي يك جامعه، همواره مورد توجه مي باشد. در استان کردستان تهیه و تولید انواع فرآورده های دستی از دیرباز مرسوم بوده و برخی از این صنایع دستی از آوازه جهانی برخوردار است.
صنايع‌دستي تنها يك كالا براي خرید و فروش نيست بلكه نشان‌دهنده خصوصيات فرهنگي و ويژگي‌هاي اقوام است. در این میان می توان صنايع دستي را حاصل روح مردم کردستان و نمايانگر هويت جامعه عنوان کرد.
صنايع دستی استان كردستان عبارتند از: سفالگری و سرامیک سازی، کاشی کاری، قالیبافی، گلیم ، منبت کار، نازك كاري چوب، موج بافی و شال بافی.
سفالگری و سرامیک سازی
هنر سفالگری از زمانهای بس کهن در کردستان رایج بوده و ظرفهای سفالین متعددی در زیر زمین کشف شده و نشان می دهد که این هنر در دوره پیش از تاریخ در کردستان مورد توجه فوق العاده مردم بوده و تعدادی از آنها را در گورهای مردگان پیدا کرده اند.
کاشی کاری
صنعت کاشی کاری نیز در کردستان رونق بسیاری دارد و این صنعت از قرن سیزدهم هجری قمری به بعد رو به پیشرفت گذاشت و داخل مسجد "دارالاحسان" و مسجد "دارالامان" و خانه های قدیمی سنندج از کاشیهای معرق پوشیده است و هنر ساختن کاشیهای معرق در زمان " امان الله خان اول اردلان " ( -هجری) اوج گرفت و صنعت کاشی سازی در این زمان رو به تکامل گذاشت.
قالیبافی
قالی بافی در کردستان بسیار رایج است و نام کردستان همیشه مترادف با مهمترین قالیهای دستباف بوده که با کمال ذوق و سلیقه پدید آمده است و قالی افشار و سنندج و بیجار و بوکان امروز شهرت جهانی دارد و به تحقیق یکی از پرارزشترین فرشهای ایران است.
بیشتر طرحهای مورد استفاده قالیبافان در کردستان طرحهای شکسته بوده و بندرت از طرحهای دیگر استفاده می شود، از میان این طرحها می توان به طرح ماهی درهم (هراتی)، ریزماهی نقش بته ای، گل وکیلی، گل میرزاعلی، گل مینا و شاخ گوزن و میناخانی اشاره کرد.
گلیم
مشهورترین گلیمهای کردستان، سنه است که اکنون شامل سنندج و اطراف آن می شود، این منطقه از مراکز مهم تولید قالی و گلیمهای کردستان به شمار می آید.
منبت کاری
منبت کاری چوب در کردستان از قدیم رواج داشته و درهای چوبی در کردستان و برخی از روستاهای آن که به جای مانده متعلق به دوران صفوی بوده که دارای کنده کاریهای دقیق و به صورت گل و کتیبه های گوناگون است.
منبت کاریهایی که بر در امامزاده ها و مشایخ انجام شده بسیار با ارزش است و امروز هم منبت کاران کرد در کردستان به کار خود ادامه می دهند و منبت کاری رواج کامل دارد.
نازک کاری چوب
ساخت فرآورده های چوبی و نازک کاری در سنندج سابقه طولانی دارد و محصولات چوبی این شهر از قدیم الایام خواستاران فراوانی داشته، بویژه تخته شطرنج های سنندج از مرغوبیت خاصی برخوردار است و در کارگاه های نازک کاری علاوه بر تهیه تخته شطرنج محصولهای دیگری از قبیل قوطی سیگار و شیرینی خوری و کیف زنانه و جعبه و لوازم آرایش و سینی و بشقاب و غیره تولید می شود.
موج بافی
یکی دیگر از صنایع دستباف کردستان موج بافی است، کردها از موج برای نگهداری رختخواب و وسایل اضافی بهره برداری می کنند و در ضمن به عنوان پشتی هم از آن استفاده می نمایند و زیبایی خاصی به محل زندگی می دهد.
شالبافی
شال یک نوع پارچه است که برای تهیه لباس کردی مورد استفاده قرارمی گیرد.
ساخت ابزار و آلات موسيقی
پيشرفت ساخت صنايع دستی چوبی به علت وجود چوب درختان جنگلی مرغوب و استعداد فراوان در زمينه تعليم و يادگيري موسيقی موجب شده استان كردستان به يكی از مناطق عرضه وسايل موسيقی، به ويژه موسيقی سنتی تبديل شود كه نمونه آن ساخت دف، ديوان، تار، سه تار، ويولن، قانون و سنتور مي باشد.
به علت ويژگي زندگي سنتي در بسياري از نقاط كردستان و عدم استيلاي بخش صنعتي، هنوز صنايع دستی کردستان از لحاظ كيفيت و گستردگي در سطح كشور مطرح مي باشد.
گزارش از: زهرا علی بیگی
